Poszukiwania użytecznej przeszłości. Rozmowa ze Zbigniewem Szmytem – laureatem Nagrody im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego

Nagroda im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego stworzona została w celu wyróżnienia i popularyzacji najlepszych prac naukowych z zakresu humanistyki. Za najlepszą książkę tegorocznego konkursu uznana została „Zbyt głośna historyczność. Użytkowanie przeszłości w Azji Wewnętrznej” Zbigniewa Szmyta. Praca zwraca uwagę na potrzebę dostrzeżenia mechanizmów przenoszenia swojego sposobu myślenia o przeszłości i historii na inne kultury. Wszystkie społeczeństwa mają tendencję do etnocentryzmu, czyli postrzegania całego świata poprzez własne kategorie poznawcze i właściwe im wartości. Używając uniwersalnych modeli wypracowanych w ramach takich nauk jak politologia, socjologia czy historia, często zamykamy dostęp do tego, jak świat widzą inne społeczności – mówił laureat nagrody w rozmowie z Janem Niebudkiem.  

- Dla nas demokracja jest wartością uniwersalną, ale nie wszędzie da się ją wprowadzić odgórnie. To proces transformacji społecznej, który musi się odbyć przy udziale i zgodzie miejscowych ludzi. W swojej książce chciałem pokazać oddolną perspektywę. Głos oddaję moim bohaterom i pokazuję, jak patrzą na swoją przeszłość i jak wykorzystują ją do budowania swojego współczesnego świata. I tak, np. odnosząc się Syberii będącej terenem moich badań, zwracam uwagę na fakt, że często współczujemy tamtejszym grupom etnicznym ich podporządkowania złemu imperium rosyjskiemu. Patrzymy na nich z perspektywy polskich powstań antyrosyjskich w XIX w. oczekując, że mają podobną tożsamość i dążenia – tłumaczył prof. Zbigniew Szmyt.

- Wszystkie społeczeństwa mają tendencję do etnocentryzmu, czyli postrzegania całego świata poprzez własne kategorie poznawcze i właściwe im wartości. Podobnie my, w Europie postrzegamy odległe społeczności według własnych kryteriów. Używając uniwersalnych modeli wyjaśniających wypracowanych w ramach takich nauk jak politologia, socjologia czy historia, często zamykamy dostęp do tego, jak świat widzą inne społeczności. Nakładamy swoje wyobrażenia na rzeczywistość, w której nie wiemy, co tak naprawdę się dzieje. Analogicznie Rosja poprzez niezrozumienie narodu ukraińskiego, atakuje go projektując swoje imperialne wyobrażenia i resentymenty – zauważył.

Radio Nowy Świat jest patronem medialnym VII odsłony Nagrody im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego.

Całej rozmowy Jana Niebudka ze Zbigniewem Szmytem można posłuchać tutaj:

Poszukiwania użytecznej przeszłości. Rozmowa ze Zbigniewem Szmytem – laureatem Nagrody im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego

Lucyna Wardecka

Więcej ciekawych audycji dostępnych jest w zakładce podcastów. Aby z niej skorzystać, zostań Patronem Radia Nowy Świat